Terugblik en evaluatie project “Minder plastic”
Terugblik
In het kerkblad Samenklank van januari (van de kerken in Anloo en Zuidlaren) opperde ik in de column Groene Gedachten om met enkele anderen een experiment te doen om een maand lang plastic-loos te leven en te zien welke problemen we tegen zouden komen.
Het experiment zou moeten lopen van 20 januari tot en met 16 februari 2020.
In Anloo werd deze tekst ook gepubliceerd op sociale media en gedeeld tussen mensen van de Stichting Anloo Vergroent. Als reactie meldden zich 9 adressen aan. De communicatie zou anoniem verlopen (behalve de schrijver Antheunis Janse en blog-maakster Marijke Don).
Het experiment was sneller om dan ik verwacht had. Op 4 maart vroeg ik de betrokkenen om hun evaluatie en op 8 maart had ik 8 reacties ontvangen! – een aantal ervan komt uit Anloo, Annen en omgeving en er komen ook enkele ervaringen uit het westen van het land.
De eerste omschrijving “plastic-loos” bleek in de praktijk vooral beleefd te worden in de supermarkt waar we de dagelijkse dingen kopen. De verslaggeving richt zich dus voornamelijk daarop.
Hieronder geef ik uit de ingestuurde reacties gedachten weer in drie categorieën:
- Gedeelde ervaringen
- Keuzemomenten en keuzes die men heeft moeten maken
- Opmerkingen die de moeite waard zijn om ook te vermelden.
- Gedeelde ervaringen
- Door deze actie zijn we ons meer bewust geworden van de mate waarin plastic in de verpakkingen alom tegenwoordig is – en bijna niet te vermijden.
- Als je toch plastic verpakkingen wilt vermijden, ben je voor groenten en fruit, noten en kaas aangewezen op de markt of op winkels als Ekoplaza, Go Pure of Odin. Maar die winkels zijn ook duidelijk duurder. Niet voor iedereen is die keuze gemakkelijk – het leidde er in de praktijk toe dat mensen minder producten kochten en soberder leefden.
- Daarbij komt dat de kwaliteit van de biologische producten vaak minder is dan die uit de gewone supermarkten: er is vaak sprake van oudere/verlepte groenten. (Ik geloof dat we de geringere volmaaktheid als vorm en kleur niet erg vinden en die graag ruilen tegen meer smaak. Maar het moet liefst wel vers zijn en betaalbaar.)
- Zonder meer positief springen de groentewinkels eruit, zowel in Annen (Jan Martens) als in het westen. Daar vind je veel minder plastic en door de persoonlijke bediening kan je het fruit en de harde groenten gewoon los in je zelf meegebrachte tas stoppen. En op aanvraag wordt de rest in papieren zakjes meegegeven (die je op kan sparen en weer kan laten hergebruiken. Het leuke is dat de groenteboer je al snel herkent als degene die geen plastic wil. Als je een stuk al voorgesneden kaas wilt hebben, haalt hij graag het plastic eraf om het in papier te verpakken – oftewel: hier apart af laten snijden.
- Een manier om plastic te vermijden is om kleine hoeveelheden los te kopen: twee appels los of zeven in een plastic zak. Maar je moet dus vaker naar de groenteboer – dit werd voor meerdere deelnemers een gewoonte – het “loopje naar de groenteboer”.
- Dingen die niet lukken:
- Wc-papier, of je nu hamstert of niet, is alleen in plastic verkrijgbaar.
- Grootverpakkingen en internetbestellingen zijn altijd alleen maar in plastic verkrijgbaar. Al spaar je met grootverpakkingen wel veel kleine plastic verpakkinkjes uit. Iemand sprak over “koekjes apart verpakt voor het zeven-dwergen-huishouden”.
- Broodzakken bleken geen succes te zijn – het brood veroudert te snel en droogt uit. Daar is plastic vrijwel onmisbaar als je het in wilt vriezen; voor gewoon bewaren moet je een goed sluitende broodtrommel of een soort tupperware-doos hebben. Overigens kan je die plastic zakken hergebruiken als je ze goed schoon maakt – pas op voor besmetting met broodschimmels.
- Keuzemomenten en keuzes die gemaakt moesten worden
- Margarine in plastic bakjes of roomboter in papier – maar je cholesterol dan?
- Rauwe melk in plastic of fabrieksmelk in pakken met plastic binnenkant of in flessen?
Als het kon, maakte men liever van de rauwe melk van de boer in Anloo (maar in de winter van niet grasetende koeien) zelf kefir of yoghurt, custard vla, griesmeel vla en boekweitgrutten. - Waar krijg je zuivel van puur grasetende koeien? (in verband met de verhouding omega-3 en omega-6 vetzuren)
- Kies voor glas – beter dan blik.
- Merkwaardige situaties als: biologische producten in plastic versus niet-biologische zonder plastic (NB: de Fairtrade biologische bananen bij de Aldi hebben alleen nog een plastic plakband.)
- Liever grootverpakkingen dan klein-verpakkingen wanneer er niet plastic-loos gekocht kan worden.
- Je moet van je huisgenoten wel steun krijgen – of maar compromissen sluiten.
- De grote verleider: de keuze voor gemak, geen tijdverlies, geen autokilometers boven plastic-loos. Vrijwel iedereen komt dat tegen, vooral in de buitendorpen.
“Ik ben wat vergeten bij de groenteboer; ik sta in de Coöp en kan het daar in plastic krijgen – maar ik ga niet terug naar de groenteboer.” “Ik was in de Jumbo voor andere boodschappen en nam daar de wortels in plastic mee zodat ik er niet apart voor hoefde te rijden naar een andere plaats.”
Vandaar het advies: wees niet te streng voor jezelf.
- Opmerkingen die de moeite waard zijn om ook te vermelden.
- Wanneer je naar Gambia op vakantie gaat, blijkt dat toeristen helemaal geen plastic bij zich mogen hebben. Het kan dus wel. Dat geeft hoop.
- Over andere zaken dan levensmiddelen:
- Zeep blok als shampoo: geen onverdeeld succes. “Toch maar bezweken voor de bonusaanbieding van shampoo in plastic flessen met de smoes dat het makkelijker is op vakantie.”
- “Ik zou het heel fijn vinden om samen met ander mensen biologische groenten gezamenlijk in te kopen bij telers uit de buurt. Dit heeft veel voordelen. Je weet waar de groenten vandaan komen en ze kunnen goedkoper zijn. Minder vervoer, meer zekerheid voor de teler en natuurlijk geen plastic verpakking.” (Commentaar Antheunis: Je kunt googlen op “landwinkels” – maar voor Annen/Anloo zijn de dichtstbij zijnde mogelijkheden in Vries en Haren (Gr). Daarbij komt dat een deel van de respondenten - zoals ik - zelf een groentetuin heeft. Maar voor de anderen: als je dezelfde wens hebt, kan ik de betrokkenen met elkaar in contact brengen.)
- Bamboe tandenborstels gekocht (voor op vakantie).
- Er zijn vaak andere duurzame “bewaardozen” gekocht. Green Jump is een goede website daarvoor – maar prijzig. Het gaat dan om een diepte-investering of een extra groot besef van een duurzame wereld.
- Het vraagt om een andere levensstijl. Als je jezelf onthaast en beseft dat het tijd gaat kosten als je zes of zeven winkels langs moet om bewuster te leven, wordt je leven ook een stuk meer ontspannen. Maar dat moet maar net passen bij jouw leven.
- Kritische noot: het blog bood mooie kansen, maar werd te weinig gebruikt. Als hoofdreden werd genoemd: “Je krijgt geen melding als er iets nieuws op komt en uit jezelf kijk je er niet gauw naar.” En “ Ik was steeds de link naar het blog kwijt; ik had hem als favoriet moeten opslaan.”
Toch wordt ook voorgesteld om eventuele verdere communicatie (zoals dit verslag) via het blog te doen.
- Wat heeft dit nu allemaal opgeleverd?
- Bewustwording!
In de supermarkt word je er steeds mee geconfronteerd en dat was eerder niet of minder het geval. Het filmpje van Marijke met de komische scenes in de supermarkt maakte sommigen wakker – zo dringt het pas goed door. - Het wordt snel een tweede natuur. Maar langzaam zakt het bewustzijn weer wat weg en slijt gemakzucht weer in.
- Het vereist veel discipline en veel doorzettingsvermogen.
- De hogere prijs blijft een probleem.
- De intentie is om zonder meer hiermee door te gaan – als je er eenmaal van weet, wordt het ethisch moeilijker om dat te negeren.
- En wie weet kunnen we door eigen handelen en er anderen op te attenderen als een steen in de vijver werken. Klein beginnen!
Zie de cartoon die aan het begin in Samenklank stond:
Verdere communicatie:
- Ik wil in Samenklank nog een keer het project benoemen en verwijzen naar de blog-link: daar zou het verslag moeten staan.
- En misschien tijdelijk op de website van www.pknanloozuidlaren.nl zetten?
- En een soort samenvatting in Anloo op de social media?
- Ik overleg met degenen die ermee te maken hebben.
Dank aan allen die meewerkten aan dit experiment.
Het stimuleerde om het te gaan doen. Het hielp om te overleggen via de verslagen. En het hielp om vol te houden, tot en met het verslag toe!
Hartelijke groeten,
Antheunis Janse
Annen
1 april 2020
